Zarządzanie Grupa VI

Mikroekonomia


T:Wprowadzenie do ekonomii.

Ekonomia jest nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania , czyli gospodarczą działalnością ludzką.
Ekonomia jest nauką o tym jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów , które mogą mieć inne alternatywne zastosowanie w celu wytwarzania innych dóbr na konsumpcję wtórną pomiędzy rożne osoby i grupy w społeczeństwie.
   
    Analiza definicji:
Definicja ta zakłada:
•    Istnienie podmiotów gospodarczych
•    Podejmowanie decyzji przez nie poprzez wykorzystanie rzadkich zasobów
•    Alternatywne zastosowanie tychże zasobów
•    Produkcje dóbr i ich rozdział
•    Konsumpcję wytworzonych dóbr przez osoby i grupy

Ekonomia bada w jaki sposób podmioty gospodarcze wykorzystują ograniczone zasoby stojące do ich dyspozycji w celu wytworzenia dóbr i ich podziału między różne grupy społeczne. Przede wszystkim zasoby naturalne: ziemia z wszystkim , zasoby będące wynikiem wcześniejszej działalności człowieka (maszyny,produkty,budynki).
Rzadkość – to luka między ogólną sumą dóbr i usług , których ludzie potrzebują a możliwościami ich wytworzenia.
Alternatywne zastosowanie środków.
   
    Funkcje ekonomii:
Funkcja poznawcza – tworzenie obiektywnej wiedzy o stanie rzeczywistości gospodarczej ( dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych , rządzących nimi prawidłowościami oraz ich skutkami).
Funkcja prognozowania – wyciąganie wniosków z wykrytych praw i prawidłowości w celu formowania hipotez dotyczących przyszłych tendencji i stanów w gospodarowaniu.
Funkcja prakseologiczna  (aplikacja) – praktyczne wykorzystanie wiedzy ekonomicznej dla celów gospodarczych ; ułatwiają podejmowanie decyzji , przebieg procesów gospodarczych.

Podział ekonomi na Makro i Mikroekonomie

    Mikroekonomia – patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorstw i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści. Analizuje ona działania oraz zachowanie się na rynku poszczególnych producentów i konsumentów , sprzedawców i nabywców.
    Zainteresowania mikroekonomii: gospodarstwa domowe , przedsiębiorstwa , polityka rządu , rynki kapitałowe , towarowe , pracy.

    Makroekonomia – kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące  w gospodarce jako całośc. Bada współzależności między takimi agregatami , czyli wielkościami dotyczącymi całej gospodarki jak np.: dochód narodowy , wydatki na konsumpcję , bezrobocie , podaż i popyt , ogólny poziom cen.

Pojecie ekonomi normatywnej i pozytywnej
Ekonomia pozytywna – zajmuje się opisem faktów , okoliczności i wzajemnych zależności w gospodarce a więc światem takim jakim on jest a nie jakim powinien być. Jej celem jest przedstawienie zachowań podmiotów zjawisk i procesów gospodarczych. Nie wydaje sądów wartościujących. Przykłady: jakie powinny być ceny , poziom produkcji , dochody , jaką stopę inflacji można tolerować , stawka płac minimalna , czy system podatkowy powinien ściągać pieniądze z bogatych dla biednych.
Ekonomia normatywna – ustala pożądane stany gospodarcze i formuje wnioski konieczne do ich uzyskania.
   
    Prawa ekonomiczne i kategorie ekonomiczne
Ekonomia stara się formować (wykrywać i opisywać) pewne ogólne prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi. Tego typu opisy i wykryte prawidłowości nazywamy prawami ekonomicznymi. Są one określone jako stale powtarzające się zależności (związki) między elementami procesu gospodarowania. Przykłady praw ekonomicznych: prawo popytu i podaży , prawo malejących przychodów.
    Sposoby funkcjonowania praw ekonomicznych
Prawa ekonomiczne działają obiektywnie co wyraża się w tym że są one rzeczywistym , realnym elementem , procesem gospodarowania , ich istnienie i działanie nie zależy od woli i świadomości ludzi.
Kategorie ekonomiczne – to pewne abstrakcyjne pojęcie , wyrażające ogólne własności różnych elementów  aspektów procesu gospodarowania ( praca , kapitał , zysk , produkcja , wymiana , rynek , towar , cena , dochód popyt i podaż).
Teorie ekonomiczne – są uproszczeniami wyprowadzonymi przy pomocy procesu abstrahowania ze złożoności świata.

T: Metody I narzędzia analizy ekonomicznej.

1.Metody i narzędzia.
2.Dane ekonomiczne , tabele i wskaźniki.
3.Zmienne ekonomiczne i zależności między nimi.
    Metoda – jest sposobem stosowania i koordynacji narzędzi myślenia teoretycznego  , praktycznego. Jest procedurą postępowania która umożliwia nam lepsze posługiwanie się danymi , środkami w celu poznania obiektywnej rzeczywistości.
    Metody ekonomii: obserwacja rzeczywistości , analiza faktów i danych statystycznych , eksperyment (kontrolowany).
W dokonywanej przez ekonomistów analizie zjawisk i procesów gospodarczych możemy wyróżnic trzy etapy :
    1. obserwacja zjawiska i formowanie problemu ( zaobserwowane fakty podlegają wstępnemu uporządkowaniu i analizie , interpretacji. Efektem jest przedstawienie hipotez roboczych).
    2. budowy lub konstrukcji modelu teoretycznego ( model ten nie może uwzględniać wszystkich czynników wpływających na dane zjawisko , gdyż jego budowa zajęła by dużo czasu , a za tem musi koncentrować się na istocie badanego zjawiska tzn. uwzględniać najwyżej czynniki wpływające).
•    Procedury postępowania : Analiza ( polega ona na rozłożeniu na elementy zasadnicze procesu , przedmiotu , zjawiska gospodarczego , polega ono na myślowych wyodrębnieniach zjawiska). Synteza ( polega ona na zespalaniu elementów całość , polega ona w procesie badawczym na przechodzeniu od pojedynczych faktów do zjawisk i procesów). Metoda dedukcyjna analizy (punktem wyjścia analizy danego procesu lub zjawiska gospodarczego są pewne ogólne założenia i propozycje na podstawie których formowane są bardziej szczegółowe hipotezy i wnioski. Metoda indukcyjna (punktem wyjścia są szczegółowe konkretne dane i założenia poszczególnych jednostek lub grup ludzi oraz podmiotów i elementów gospodarowania na podstawie których formowane są uogólnienia odnoszące się do całego społeczeństwa lub gospodarki).
Weryfikacja hipotez i wniosków ( wynikających z danego modułu lub teorii , ekonomia wykorzystuje metody wypracowane przez statystykę i ekonometrię).

Dane w postaci szeregów czasowych pokazują jak wartość danej wielkości ekonomicznej zmienia się w czasie. Odstępy czasowe dobierane są w zależności od celu analizy. Szeregi czasowe ujmowane są najczęściej w postaci prostych tablic. Tablica zestawienie służące do prostej czytelnej , przejrzystej prezentacji danych ( powinny być ponumerowane , opatrzone tytułami , na dole musi być podane źródło danych).
•    Dane przekrojowe pokazują one w jaki sposób następuje rozkład danej wielkości ekonomicznej dla różnych elementów pewnej zbiorowości w określonym momencie.
•    Wielkości absolutne są to określone wartości wielkości ekonomicznych występujące w danym okresie czasu np.: bieżąca wysokość dochodu narodowego , wyrażona w mln. , liczba bezrobotnych , płaca jaką otrzymujemy.
Wskaźniki są to relacje ukazujące wartości pewnych zmiennych w danym czasie odniesione do wartości w okresie wcześniejszym ( traktowany jest jako okres wyjściowy lub bazowy). Wyróżnia się: łańcuchowy wskaźnik (index wzrostu) wyraża on stosunek poziomu wielkości ekonomicznej w roku bieżącym do jego poziomu w roku ubiegłym który przyjmujemy za 100 , tempo albo stopa wzrostu jest to stosunek wyrażany w % przyrostu danej wielkości ekonomicznej między rokiem danym a poprzednim w stosunku do roku poprzedniego.
Wielkości nominalne i realne
    Wielkości nominalne są to wielkości obliczane lub wyrażone w celach bieżących występujące w danym czasie.
    Wielkości realne wyrażane są za pomocą cen stałych by wyeliminować wpływ ceny na kształtowanie się danej wielkości. Jako ceny stałe przyjmuje się ceny z początku lub końca badanego okresu. Rok lub okres z którego brane są dane ceny do obliczeń nazywamy okresem bazowym.
    Wielkości przeciętne to średnia arytmetyczna i średnia arytmetyczna ważona.
Inflacja – stały wzrost ogólnego poziomu cen dóbr i usług nabywanych przez ludność.

T: Rynek , popyt , podaż , cena.

Rynek – jest to ogół transakcji kupna i sprzedaży dóbr i usług oraz ogół warunków ,  których są zawierane owe transakcje wymienne między sprzedawcami a  kupującymi.
    Rodzaje rynku: ze względu na zakres przestrzenny transakcji: rynek lokalny , regionalny , państwowy , zagraniczny , międzynarodowy , światowy; ze względu na przedmiot wymiany: rynek papierów wartościowych , rynek dóbr i usług konsumpcyjnych , rynek czynników produkcji; ze względu na sytuacje rynkową (popyt – podaż): rynek sprzedawcy , rynek nabywcy; ze względu na swobodę działalności: wolny rynek.
Cena – jest pieniężnym wyrazem wartości wymiennej towaru i mówi nam o tym jaką sumę pieniędzy należy zapłacic za jednostkę towaru. Określa nam ile jest warte jedno dobro w przeliczeniu na inne.
Zasada ceteris paribus – oznacza że wszystkie pozostałe wielkości oprócz analizowanych niezmieniają się.
Popyt – to ilość dóbr i usług jaką nabywcy chcą i mogą kupić w danych warunkach  przy określonej cenie. Jest to tzw. popyt efektywny oznacza on posiadanie przez konsumenta odpowiednich dochodów. Popyt potencjalny wyraża potrzebę zakupu danego dobra niemającą pokrycia w realnej sile nabywczej konsumenta (dochodu). Popyt indywidualny wyraża zapotrzebowanie reprezentowanego przez jednego nabywce na dane dobro. Popyt rynkowy jest sumą popytów indywidualnych przy różnych możliwych jego cenach.
Prawo popytu – wyraża zależność między popytem a ceną i głosi że wyższym ceną dobra odpowiadają mniejsze ilości dokonywanych zakupów danego dobra , czyli wzrostowi danego dobra towarzyszy spadek ilości nabywanych dóbr , niższym cenom odwrotnie. Mówi się że między popytem a ceną zachodzi zależność odwrotna.
Rynkowe i pozarynkowe czynniki kształtujące popyt:
    Rynkowe: dochody nabywców , ceny dóbr substytucyjnych i  komplementarnych , przewidywania konsumentów co do zmian cen i dochodów w przyszłości.
    Pozarynkowe: preferencje konsumentów , warunki klimatyczne , pory roku , czynniki demograficzne , miejsce zamieszkania , ogólny poziom zamożności społeczeństwa , efekt demonstracji i naśladowania społeczeństwa.
Zmiana popytu pod wpływem ceny może wywoływać dwa efekty: efekt substytucyjny zmiany ceny , efekt dochodowy zmiany ceny. Substytucja oznacza wzajemne zastępowanie się dóbr i usług w zaspokajaniu potrzeb konsumpcyjnych i produkcyjnych , dobra są substytutami jeżeli zmiana ceny na jeden produkt przy niezmienionej cenie drugiego przesuwa popyt w kierunku dobra tańszego.
Komplementarność – oznacza wzajemne uzupełnianie się dóbr w ich zastosowaniu produkcyjnym lub konsumpcyjnym.
Podaż – jest to ilość dobra jaką sprzedawcy mogą zaoferować do sprzedaży przy określonej cenie. Podaż indywidualna , rynkowa.
Prawo podaży – wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny dobra rośnie (spada) ilość dostarczanych przez producentów dóbr.
Czynniki determinujące podaż: poza cenowe zmiana (wzrost) kosztów produkcji , postęp technologiczny , dotacje i subsydia , ilość przedsiębiorstw w danej branży.

######################################################################

T: Równowaga rynkowa. Elastyczność podaży i popytu.
Funkcjonowanie zależności pomiędzy popytem a podażą i ceną są zawarte w treści prawa popytu i podaży. Zasady działania tego prawa to: 1)wielkość popytu zmienia się z reguły w odwrotnym kierunku niż ceny; 2) wielkość podaży zmienia się na ogół w tym samym kierunku co ceny; 3) nadwyżka wielkości popytu nad wielkością podaży powoduje wzrost ceny; 4) nadwyżka wielkości podaży nad wielkością popytu  powoduje z reguły spadek ceny.  Punkt, w którym dochodzi do zrównania popytu i podaży nazywamy punktem równowagi (E), natomiast cena, przy której dochodzi do zrównania nazywa się ceną równowagi (cena czyszcząca rynek).
Wzajemne oddziaływanie popytu , podaż i ceny tworzy tzw. mechanizm rynkowy, który odpowiada na trzy podstawowe pytania gosp. rynkowej :1) co produkować (jaka powinna być struktura dóbr i usług oraz ich ilość); 2) jak produkować (za pomocą jakich metod i technik); 3) dla kogo produkować (kto będzie odbiorcą i konsumentem produkowanych dóbr);
Nadwyżka rynkowa – wielkość, o jaką wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy danej cenie Cp;
Niedobór – wielkość, o jaką wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy danej cenie, która jest zawsze niższa od ceny równowagi, natomiast przy nadwyżce rynkowej cena danego towaru jest zawsze wyższa od ceny równowagi.
Elastyczność popytu i podaży: miernik, który umożliwia określenie zmian (spadku lub wzrostu) popytu lub podaży w efekcie zmiany ceny, dochodów lub cen innych towarów (substytutów). Elastyczność ta pokazuje siłę i kierunek reakcji popytu i podaży na zmiany ceny, dochodów i cen innych towarów.
Cenowa elastyczność popytu -  stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej (procentowej) zmiany jego ceny Cp.
                      

Mieszana elastyczność popytu – miara procentowej względnej zmiany wielkości popytu na dane dobro w stosunku do procentowej względnej zmiany ceny innego dobra.
                      

Elastyczność dochodowa – stosunek względnej zmiany popytu na dobro X do względnej zmiany dochodów konsumentów.
                      
       
Elastyczność cenowa popytu       
           │ED│>1 – popyt elastyczny
               0<│ED│<1 – popyt nieelastyczny
        │ED│= 1 – popyt jednostkowy
        │ED│= ∞ - popyt doskonale elastyczny
        │ED│= 0 – popyt doskonale nieelastyczny (sztywny)
            Elastyczność mieszana popytu
        EC < 0 – dla dóbr komplementarnych
        EC = 1 – dla dóbr niezależnych
        EC > 0 – dla dóbr substytucyjnych
            Elastyczność dochodowa popytu
        E1 > 0 – dla dóbr normalnych
        0 < E1 < 1 – dla dóbr podstawowych
        E1 > 1 – dla dóbr luksusowych
        E1 < 0 – dla dóbr podrzędnych

Elastyczność cenowa podaży – współczynnik elastyczności cenowej podaży wyraża ( z pewnym uproszczeniem) relatywną zmianę wielkości podaży w stosunku do relatywnej zmiany ceny danego dobra.
       
                  cenowa elastyczność podaży

Elastyczność cenowa podaży
    ES > 1 – podaż elastyczna
    0 < ES < 1 – podaż nieelastyczna
     ES = 1 – podaż jednostkowa
    ES = 0 – podaż jednostkowa nieelastyczna
    ES = ∞ - podaż doskonale elastyczna

Determinanty elastyczności cenowej popytu: występowanie substytutów danego dobra;  znaczenie dobra w strukturze konsumpcji konsumenta;  charakter dobra;  poziom ceny dobra;  czas potrzebny konsumentowi na przystosowanie się do nowej sytuacji spowodowanej zmianą ceny.
Determinanty elastyczności cenowej podaży:  możliwość magazynowania i składowania danego dobra;  czas, w którym producent jest w stanie dostosować się do nowych warunków wywołanych zmianą ceny; technologia produkcji; dostępność do zasobów.

T: Podmioty gospodarki rynkowej.
Podmiot – określona forma organizacji, która podejmuje samodzielne decyzje, kierując się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem. Podmiot gosp. – każdy aktywny uczestnik procesu gospodarowania. W gosp. rynkowej istnieją następujące podmioty gosp. :gosp. domowe, których reprezentantem jest konsument; przedsiębiorstwa – producent;  instytucje finansowe (banki, instytuty kredytowe, giełda);  instytucje państwowe; podmioty demokracji gosp.
Zachowanie podmiotów gosp. wynika z ograniczeń realnych i regulacyjnych. Ograniczenia realne wynikają z określonych warunków przyrodniczych, zasobów ludności, wielkości stojącego do dyspozycji kapitału, wymagań technologicznych oraz popytu konsumpcyjnego ludności. Ograniczenia o charakterze regulacyjnym są zwyczajowo i prawnie ustalonymi normami postępowania.
Instytucje finansowe:  bank centralny państwa, banki komercyjne, giełda papierów wartościowych, towarzystwa ubezpieczeniowe.
W systemie finansowym państwa największa rola przypada bankowi centralnemu, który pełni następujące funkcje:
1) jest bankiem państwa, tzn. utrzymuje fundusze państwowe, realizuje wydatki oraz udziela pożyczek państwu;
2) jest bankiem emisyjnym, ponieważ posiada monopol na emisję pieniądza gotówkowego oraz organizowania jego obiegu;  3) jest  bankiem banków, gdyż utrzymuje rezerwy pieniężne banków komercyjnych, udziela im kredytów oraz może kreować pieniądz bezgotówkowy w rozliczeniach między bankami.
Główną funkcją banku centralnego jest regulowanie podaży pieniądza w obiegu i oddziaływanie na politykę kredytową banków komercyjnych w celu hamowania wzrostu cen oraz wpływania na przebieg koniunktury gospodarczej kraju.
Bank – przedsiębiorstwo trudniące się zawodowo operacjami pieniężnymi. Trzy gł. zadania banku: gromadzenie wolnych czasowo środków pieniężnych zarówno przedsiębiorstw i instytucji jak i środków pieniężnych ludności; udzielanie kredytów na cele konsumpcyjne i inwestycyjne;  udzielanie poręczeń i gwarancji bankowych.
Podstawowe funkcje banków komercyjnych :  dokonywanie operacji związanych z prowadzeniem rachunków bieżących (czekowych) dla przedsiębiorstw i instytucji publicznych (organizowanie obrotu bezgotówkowego za pomocą czeków i przelewów);  przyjmują układy terminowe, które mogą być wycofane po upływie czasu na jaki zostały złożone lub za uprzednim wypowiedzeniem; udzielają kredytów – bank bierze pod uwagę ocenę zdolności kredytowej i odpowiedzialności majątkowej klienta, przy większych kredytach inwestycyjnych może on zażądać wglądu do księgi obrotów by sprawdzić rentowność przedsiębiorstwa, w szczególnych przypadkach może zażądać  udziału we władzach przedsiębiorstwa;  lokują część swoich pieniędzy w papierach wartościowych oraz zajmują się dyskontowaniem weksli.
Banki komercyjne zajmują się również różnymi czynnościami bankowymi:  prowadzą rachunki bieżące (czekowe) dla przedsiębiorstw i różnych instytucji publicznych a więc prowadzą cały niemal obrót bezgotówkowy za pomocą czeków i przelewów;  przyjmują układy terminowe, które mogą być wycofane po upływie czasu na jaki zostały złożone lub po uprzednim wypowiedzeniu;  udzielają kredytów (konsumpcyjnych i inwestycyjnych), bank bierze w tym przypadku pod uwagę zdolność kredytową określonego podmiotu, w przypadku dużych kredytów inwestycyjnych bank może zarządzać wzglądu do obrotów  i rentowności przedsiębiorstwa a nawet zażądać udziału w jego władzach;  banki komercyjne lokują również swoje środki w papierach wartościowych (akcje, obligacje państwowe)  oraz dokonują dyskontowania weksli.

T: Konsument na rynku.
Gosp. domowe – dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy.
Podstawowe cechy gosp. domowych jako podmiotów gosp.: zdolność do podejmowania decyzji, w tym głównie decyzji o charakterze ekonomicznym; dążenie do uzyskania największej satysfakcji w ramach stojących do dyspozycji ograniczonych środków.
Funkcje ekonomiczne gosp. domowych: członkowie rodzin sprzedają na rynku pracy swoje usługi traktowane przez przedsiębiorstwa jako ich koszty osobowe, w zamian za to uzyskują określone dochody (funkcja dochodowa), dochody te w większości są wydawane na zakup dóbr konsumpcyjnych i usług (funkcja konsumpcyjna).
Konsument na rynku jako przedstawiciel gosp. domowego może przyjąć następujący sposób zachowania się: wybiera między alternatywami konsumpcji i czyni to w sposób świadomy zgodnie z własnym interesem (jest to założenie o ekonomicznej racjonalności konsumenta) ; posiadając pełną i prawdziwą informację o produktach, konsument sam potrafi najlepiej ocenić na czym polegają jego korzyści, błędy w podejmowaniu decyzji są wynikiem braku odpowiednich informacji ; konsument decyduje sam o strukturze własnej konsumpcji zgodnie ze swoimi preferencjami jak również dochodami oraz cenami dóbr obowiązującymi w danym momencie na rynku, konsument zaspokajając własne potrzeby może zastępować jedne dobra drugimi (substytucyjność dóbr).
Użyteczność – suma zadowolenia (satysfakcji, przyjemności) jaką osiąga indywidualny konsument z posiadania lub konsumowania danego dobra, użyteczność ma charakter subiektywny i jest kategorią abstrakcyjną, wyróżniamy 3 użyteczności:
całkowita – oznacza stopień zadowolenia jaki posiada jednostka z konsumpcji lub posiadania określonej ilości danego dobra;   
przeciętna – wielkość średnia;  krańcowa - (marginalna) jest to przyrost (wzrost lub spadek) zadowolenia jakie osiąga konsument ze zwiększania swojej konsumpcji (dobra lub usługi) o jednostkę; suma użyteczności  krańcowych jest równa użyteczności całkowitej;   

Między poziomem konsumpcji danego dobra a jego użytecznością istnieją następujące zależności: --użyteczność całkowita konsumpcji danego dobra wzrasta (maleje) wraz ze wzrostem  (spadkiem) ilości konsumowanego dobra; -użyteczność krańcowa maleje (wzrasta) wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra o jednostkę , -użyteczność krańcowa kolejnych jednostek może być różna, spadek użyteczności może następować niekoniecznie już od drugiej jednostki ( czasem kilka pierwszych jednostek może mieć taka samą wartość) ale wcześniej czy później następuje jednak spadek użyteczności kolejnych konsumowanych jednostek dobra.
Prawo malejącej użyteczności krańcowej (I prawo Gossena) -  przyrosty zadowolenia z konsumpcji maleją wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra Cp. Użyteczność krańcowa jest malejącą funkcją ilości danego dobra.
System preferencji konsumenta (zasady jakie obowiązują przy wyborze konsumenta) : przy podejmowaniu decyzji o konsumpcji wielu dóbr, konsument dąży do wyboru takiej kombinacji dóbr która przynosi mu największe zadowolenie.     
Podstawą wyboru konsumenta jest uporządkowany system preferencji: 1. założenie kompletności preferencji : (konsument dokonując wyboru między poszczególnymi kombinacjami dóbr potrafi ocenić, które kombinacje preferuje bardziej, a które mniej) 2. założenie o przewodności preferencji (ApB) i (BpC) => ApC  3.  założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta zakłada, że konsument wybiera zawsze taką kombinację dóbr, która daje mu największą satysfakcję z konsumpcji; oznacza to w skali preferencji, że wyższe miejsca zajmują te kombinacje konsumpcji dóbr, które zapewniają mu wyższą użyteczność.
Krzywa obojętności konsumenta -  przedstawia wszystkie kombinacje ilościowe konsumpcji dwóch dóbr, dające konsumentowi takie samo zadowolenie; mówiąc inaczej jednakowo preferowane przez konsumenta podstawowe cechy charakteryzujące krzywe obojętności – 1. krzywe obojętności mają nachylenie ujemne, co wynika z faktu, że w miarę konsumpcji jednego dobra zmniejsza się ilość konsumpcji drugiego dobra (zasada substytucyjności) 2. krzywe obojętności nie mogą się przecinać co wynika z założenia o przewodności preferencji 3. krzywych obojętności jest nieskończenie wiele, co oznacza, że istnieją różnice w poziomach zadowolenia z konsumpcji dwóch dóbr;  krzywe leżące dalej od początku układu wskazują na większy poziom zadowolenia konsumenta; te które leżą bliżej wskazują na niższy poziom zadowolenia konsumenta; wynika z tego, że dla każdego konsumenta można zbudować  mapę krzywych obojętności  przesuwających się w górę w prawo, co świadczy o wzroście preferencji; w lewo w dół – spadek preferencji konsumenta.   4. krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu, nachylenie krzywych obojętności jest zawsze ujemne.
Krzywa zwana krańcową stopą substytucji (MRS) – określa z jakiej ilości dóbr Y należy zrezygnować w celu zwiększenia  konsumpcji dobra X o jednostkę, w sytuacji pozostania konsumenta na tej samej krzywej obojętności;   

Linia budżetowa konsumenta – przedstawia możliwości zakupu dwóch dóbr, które mogą być zrealizowane przy danych dochodach konsumenta i cenach jednostkowych tych dóbr Cp.   
  Linia budżetowa pokazuje, że mamy do czynienia z taką kombinacją dwóch dóbr, które są osiągalne dla konsumenta przy istniejących ograniczeniach budżetowych , od kombinacji, które są nieosiągalne przy tych ograniczeniach. Każda linia budżetowa położona powyżej  danej przedstawia taką kombinację dóbr X i Y, które jest dla konsumenta nieosiągalna przy danych dochodach  (oraz cenach jednostkowych dóbr). Linie położone poniżej danej linii budżetowej mogą być realizowane bez przeszkód przez konsumenta. LB ma nachylenia ujemne, które jest równe stosunkowi cen dwóch dóbr. Nachylenie   

Optimum konsumenta – punkt, w którym konsument maksymalizując zadowolenie z konsumpcji znajduje się na najwyżej położonej z możliwych do osiągnięcia krzywej obojętności. Jest to punkt, w którym krzywa obojętności jest styczna do danej linii budżetowej. W punkcie styczności krzywej obojętności z daną linią budżetową relacja wielkości  konsumpcji dóbr X i Y oznacza, że stopa, z którą konsument jest skłonny zastąpić ilość konsumowanego dobra X dobrem Y jest równa stopie, która umożliwia tę substytucję przy istniejących ograniczeniach budżetowych.

######################################################################


                Mikroekonomia cz.3


T: Producent na rynku.
    Producent – jest podmiotem gospodarczym który decyduje co ile i dla kogo produkować. Stosuje własną wybraną technologię oraz organizacje produkcji w efekcie czego dostarcza na rynek dobra kupowane przez konsumentów dóbr. Producent na rynku występuje w podwójnej roli : jako nabywca (zaopatrywanie w surowce ludzi itp.) , jako sprzedawca (oferuje swoje dobra).
    Produkcja – polega na przetworzeniu zasobów w celu wytwarzania produktów i usług. Zasoby są łączone ze sobą w procesie produkcji w sposób umożliwiający otrzymanie danego dobra. Sposób łączenia ze sobą różnych zasobów to technologia produkcji. Producent stoi zawsze przed dylematem wyboru technologii.
    Efektywność techniczna – oznacza iż producent maksymalizując efekt produkcji nie będzie wkładał do produkcji więcej czynników aniżeli jest to konieczne dla osiągnięcia określonej wartości efektu. Wybór technologii jest również wyborem ekonomicznym. Kryterium efektywności ekonomicznej polega na takim wykorzystaniu nakładów aby koszt wytworzenia jednostki produktu był minimalny. Efektywność ekonomiczna oznacza wybór w oparciu o zasadę najmniejszego kosztu produkcji.
    Teoria produkcji – jest analizą reakcji producenta na sytuacje rynkową , polega na ustaleniu relacji jakie występują między nakładami czynników produkcji a osiąganym nimi produktem.
            input → technologia → output
    Qf = f(L,K,A)       funkcja jednoczynnikowa Q = f(L) ; Q = f(K)
                  funkcja dwuczynnikowa Q = f(L,K)
            L – praca ; K – kapitał ; A – ziemia
Funkcja produkcji przedstawia zależności między wielkością produkcji a wielkością nakładów.        Qf  = f(L,K,A) ; Qf – wielkość produkcji

    •Funkcja Cooba – Douglasa
Funkcja ta przedstawia zależności między wielkością produkcji a wielkością zaangażowanego kapitału i pracy.
        
Y – wielkość produkcji; L – nakłady pracy; K – nakłady kapitału
    Parametry A,alfa , beta  informują nas o tym jaki wpływ na wielkość produkcji wywierają praca i kapitał.
    •Prawo malejących przychodów; prawo to informuje nas o tym iż kolejnym nakładom zmiennych czynników wytwórczych towarzyszą nieproporcjonalne zmiany w przyrostach produkcji. Mówi też o tym że zwiększając nakład czynnika zmiennego , osiągamy taki punkt po którego przekroczeniu każda następna jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji.
    •Produkt całkowity , przeciętny i marginalny (lub produkcja).
Produkt całkowity (produkcja całkowita TP) – oznacza całkowitą ilość dóbr i usług wytworzonych w danej jednostce czasu i mierzonej w jednostkach naturalnych.
Produkt marginalny (MP) – oznacza wydajność krańcową pracy polegającą na tym że przyrost produktu (produkcji) całkowitej wynika ze zwiększenia liczby zatrudnionych o jednego pracownika.
              


        
Produkt przeciętny (AP) – zwany inaczej wydajnością przeciętną , to miara ilości produktu całkowitego przypadającego na jednego pracownika.

        
Wykresy patrz zeszyt!!!

    •Związki zachodzące między produkcją całkowitą , przeciętną i krańcową.
1.    gdy produkcyjność przeciętna wzrasta , to wzrost produkcyjności krańcowej jest większy od przeciętnej;
2.    gdy produkcyjność przeciętna zmniejsza się to produkcyjność krańcowa zmniejsza się w większym tempie;
3.    gdy produkcyjność przeciętna osiąga swoje maksimum to produkcyjność krańcowa równa jest produkcyjności przeciętnej;
4.    produkcja całkowita jest sumą kolejnych produkcji krańcowych;
5.    funkcja użyteczności krańcowej szybciej rośnie i szybciej maleje niż funkcja produkcji przeciętnej;
6.    funkcja produkcyjności krańcowej szybciej osiąga maksimum niż funkcja produkcyjności przeciętnej;
7.    funkcja produkcyjności krańcowej równa się zero w punkcie w którym funkcja całkowita osiąga swe maksimum;
•Krzywe jednakowe produktu zwane też izokwantami lub krzywymi obojętności producenta.
    Biorąc pod uwagę kombinacje czynników (nakładów pracy żywej i kapitału) możemy dokonać wyboru metody wytwarzania za pomocą systemu krzywych jednakowego produktu. Krzywa jednakowego produktu jest krzywą ukazującą możliwości kombinacji pracy i kapitału które mogą być użyte do wytworzenia tej samej produkcji i które są w stosunku do siebie : komplementarne i substytucyjne. Kształt krzywej jednakowego produktu widocznej na wykresie przedstawia tzw. substytucje niepełną (krzywa nie dotyka osi układów współrzędnych co oznacza że osiągając poziom produkcji musimy stosować zarówno czynnik pracy jak i kapitału. Ten wykres przedstawia nam tzw. substytucje pełną (mającą raczej charakter teoretyczny) , którym osiągnięta produkcja zezwala na całkowite zastąpienie czynnika pracy przez kapitał i odwrotnie.
    Wykresy patrz zeszyt!!! 
•Marginalna stopa technicznej substytucji MRTS.
        
    MRTS oznacza stosunek w jakim jeden czynnik produkcji (kapitał) może być zastąpiony przez czynnik drugi bez zmiany wielkości produkcji. Oznacza on również nachylenie izokwanty produkcji tzn. tg kąta stycznej do krzywej z osią odciętych. Malejąca MRTS oznacza że w miarę zastępowania czynnika kapitału przez czynnik pracy zmniejsza się ilość kapitału którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę pracy.


•Optimum produkcji (producenta) – łącząc krzywe jednakowego produktu (izokwantu produkcji) z krzywymi jednakowego kosztu producent poszukuje optimum tzn.takiej kombinacji nakładów czynników , które określa najbardziej efektywną kombinacje czynnika pracy i kapitału dla danego poziomu środków finansowych przedsiębiorstwa. Dla danego kosztu całkowitego istnieje tylko jedna kombinacja nakładów czynnika i kapitału maksymalizującą wielkość produkcji.
                              
                Optimum produkcji przedsiębiorstwa.
    Wykres patrz zeszyt!!!

T: Koszty produkcji. Wynik finansowy.
   
    Koszty produkcji – to ogół wydatków pieniężnych związany z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i finansowaniu wielkości produkcji.
    Elementy kosztów produkcji: wydatki związane z użytkowaniem maszyn i urządzeń produkcyjnych; wydatki związane z użytkowaniem energii; wydatki na płace; koszty związane ze spłatą kredytu;
    W praktyce najczęściej spotyka się tzw. koszty księgowe lub rachunkowe mają one charakter ewidencyjny (expos po fakcie) dlatego też noszą miano kosztów historycznych.
    Dla ekonomisty pojęcie to jest niewystarczające ponieważ koszty mogą stanowić narzędzie rachunku ekonomicznego , dotyczą analizy „exchante”. Koszty rachunkowe (księgowe) nazywają się kosztami „expos”. Koszty expos i exchante nazywa się rzeczywistymi kosztami ekonomicznymi. Oprócz kosztów księgowych występują koszty alternatywne , przedstawiają one utratę potencjału korzyści w odniesieniu do zastosowania kapitału pracy i ziemi. Przykłady kosztów alternatywnych: kapitał , który mógłby być zainwestowany zostaje złożony w depozycie bankowym. Koszty alternatywne mogą mieć charakter jawny są to najczęściej koszty księgowe oraz koszty nieujawnione powstające jeżeli do działalności przedsiębiorstwa włączone zostały czynniki które nie zostały opłacone. Koszty alternatywne w ujęciu pieniężnym nazywa się kosztem implicite i nie są traktowane jako wydatki firmy. Koszt księgowy określa się jako explicite stąd koszty ekonomiczne są większe od kosztów księgowych o wartość kosztów implicite.
            KE = KK + KA = Kex + Kimp
•Rodzaje kosztów.
    Koszty działalności przedsiębiorstwa można dzielić wg. Różnych kryteriów z powodu rodzajów dzielimy na: koszty osobowe (wynagrodzenia pracowników za pracę w określonym czasie) , koszty materiałowe (amortyzacja majątku trwałego którą ustala się na podstawie stawek odpisów amortyzacyjnych; podział kosztów ze względu na powiązanie z produktem: koszty bezpośrednie i pośrednie; bezpośrednie to takie co można odnieść bezpośrednio do konkretnego wyboru; pośrednie nie są związane zaliczamy: koszty administracyjne (odsetki bankowe , kary , koszty związane z zużyciem energii na utrzymanie działalności produkcyjnej; w zależności od rozmiarów produkcji: koszty stałe i zmienne; koszty stałe (płace pracowników administracji , koszty zużywania budynków oraz maszyn itp.); koszty zmienne (płace pracowników produkcyjnych , koszty zużycia energii cieplnej na produkcje itp.).

   

    
•Podział kosztów w krótkim i długim okresie czasów.
    W krótkim okresie:
- koszt stały całkowity (ponoszone niezależnie od wielkości produkcji ozn. FC);
- koszt stały przeciętny nazywany bywa kosztem stałym jednostkowym , powstaje z podzielenia kosztu całkowitego przez wielkość produkcji ozn. AFC;
        
- koszt zmienny całkowity ozn. VC , który wyraża zależność jaka zachodzi między zmianą wielkości produktu a zmianą nakładu czynników produkcji;
- koszt zmienny przeciętny AVC wyraża stosunek wielkości kosztu całkowitego zmiennego do wielkości produkcji;
    Koszt całkowity produkcji jest sumą całkowitych kosztów zmiennych i stałych.
                TC = VC + FC
Przeciętny koszt całkowity jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produktu.
        
Koszt marginalny jest to zmiana kosztu całkowitego spowodowana zmianą produkcji o jednostkę.
            
AFC + AVC = AC
    Wykres patrz zeszyt!!!

Tempo w jakim wzrasta krzywa przeciętnych kosztów całkowitych jest wypadkową zarówno tempa spadku przeciętnych kosztów stałych jak i tempa wzrostu przeciętnych kosztów zmiennych. Krzywa kosztów marginalnych oraz przeciętnych kosztów stałych nie mają punktów wspólnych.
    W długim okresie:
Koszty w długim okresie są kosztami zmiennymi. Przyczyną faktu ze wszystkie koszty mają charakter zmienny są następujące czynniki:
- w długim okresie czasu mogą ulegać rozmiary przedsiębiorstwa;
- mogą być zmienione metody produkcji;
- mogą być zatrudnieni nowi pracownicy;
- wynegocjonowane nowe umowy z dostawcami;
    Długi okres określony jest horyzontem planowania. Producent wybiera najkorzystniejsze rozmiary przedsiębiorstwa , planuje powiększanie produkcji i zakładu z punktu minimalizacji kosztów. Mamy do czynienia z różnymi wielkościami produkcji co determinuje różne wielkości kosztów całkowitych.
    Wykresy patrz zeszyt!!!
Krzywa LTC zw. długookresową krzywą kosztów całkowitych powstaje i przyjmuje charakter linii ciągłej w wyniku połączenia punktów znajdujących się na poszczególnych krzywych kosztu całkowitego w krótkim okresie czasu. LAC czyli długookresowa kosztów przeciętnych składa się z najniższych kosztów przeciętnych dla coraz to większych rozmiarów produkcji każdy punkt na tej krzywej najbardziej efektywne lub mniej kosztowne technologie produkcji dla poszczególnych wielkości tejże produkcji. Punkty powyżej LAC oraz na niej są dostępne dla przedsiębiorstwa przy danej technologii i cenach nakładu , punkty poniżej nie są osiągalne. Należy zauważyć że LAC nie jest styczna do każdej AC w jej punkcie minimalnym. Istnieje tylko jedna AC (AC3) której minimum jest styczne do LAC i jest to  pkt. A. W punkcie tym również LAC osiąga swoje minimum.
•Interpretacja zależności LAC i AC:
- zwiększanie produkcji na drodze powiększania rozmiarów przedsiębiorstwa ma sens ekonomiczny tylko do momentu do zrównania się minimum krzywej AC reprezentującą daną wielkość produkcji z minimum kosztów długookresowych , dalsze zwiększanie produkcji nie ma sensu.
•Koszty marginalne w długim okresie czasu.
•Zależności i związki zachodzące między krzywymi LAC i LMC oraz między MC i AC.
Między krzywymi kosztów marginalnych w długim okresie czasu LMC a krzywymi kosztów marginalnych w krótkim okresie czasu MC istnieje taka zależność że krzywe MC przecinają zawsze krzywą długookresową LMC przy takich rozmiarach produkcji dla których krótkookresowe krzywe AC są styczne z długookresową LAC. Na lewo od punktu przecięcia jakakolwiek krótkookresowa krzywa MC znajduje się zawsze poniżej LMC , na prawo od tego punktu MC znajduje się powyżej LMC.
•Korzyści skali produkcji.
Mówiąc o skali produkcji mamy na uwadze korzyści płynące z produkcji masowej. Korzyści te można powiązać z długookresową krzywą kosztów przeciętnych.
Wykres patrz zeszyt!!!
•Wynik finansowy.
Podstawą działalności każdego przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej oraz wyborów dotyczących struktury produkcji jest zysk. Zysk ten związany jest bezpośrednio z działalnością przedsiębiorstwa:
- wpływa na możliwości inwestycji firmy;
- wielkość i podział zysku określają możliwości samofinansowania przedsięwzięć;
- zysk wywiera wpływ na wielkość zatrudnienia;
- rola motywacyjna;
    W gospodarce rynkowej przy istniejącej konkurencji przedsiębiorstwo jest zmuszone się rozwijać. Warunkiem koniecznym tego rozwoju jest przeznaczenie części zysku na inwestycje (zastępowanie maszyn itp., wprowadzanie nowych środków produkcji). Inwestycje tworzą podstawę dla osiągania bieżących i przyszłych zysków. Wyróżnia się zysk brutto i netto.
Zysk brutto – jest różnicą między przychodami uzyskanymi ze sprzedaży towarów i usług a kosztami sprzedaży tychże. Przychody ze sprzedaży – koszty produkcji i sprzedaży = zysk brutto
Zysk netto – jest różnicą pomiędzy zyskiem brutto a wielkością należnych podatków. Zysk brutto – podatki = zysk netto. Zysk netto nie jest w całości przekazywany właścicielom przedsiębiorstwa. Przed jego podziałem należy utworzyć tzw. rezerwy obowiązkowe (ustanowione prawnie w Polsce 8% zysku netto). Istnieją także rezerwy dobrowolne.
Zysk netto – rezerwy obowiązkowe i dobrowolne = zysk dla właścicieli

•Zysk księgowy i ekonomiczny.
Zysk księgowy obliczany jest jako różnica między przychodami ze sprzedaży a kosztami uwzględnionymi w rachunku końcowym przedsiębiorstwa.
Zysk ekonomiczny jest to różnica między całkowitym przychodem ze sprzedaży a całkowitym ekonomicznym prywatnym poniesionym w celu wytworzenia określonej ilości danego dobra lub usługi.

T: Konkurencja doskonała.
Punktem wyjścia działalności przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej jest założenie o racjonalności produkcji wg. tego założenia każdy producent dąży do maksymalizacji korzyści własnych co wiąże się z ponoszeniem przez niego kosztów. Osiąganie tych korzyści to maksymalizacja zysku czyli osiąganie jak największej różnicy miedzy przychodami ze sprzedaży a poniesionymi kosztami. Zysk jako kategoria ekonomiczna zależy od: kosztów produkcji , ilości sprzedanych produktów i od ceny sprzedaży.
Cechy charakterystyczne rynku konkurencji doskonałej:
- liczba producentów i konsumentów jest tak duża że siła ekonomiczna każdego z uczestników rynku w stosunku do wielkości rynku jest znikoma;
- produkt będący przedmiotem transakcji ma charakter homogeniczny czyli jednorodny ozn. to że każdy producent wytwarza taki sam wyrób o identycznych właściwościach i konsumentowi jest obojętne od jakiego producenta ten wyrób pochodzi;
- istnieje niebezpieczna swoboda wejścia i wyjścia producenta z rynku ozn. to że: nie ma żadnych ograniczeń by jakikolwiek przedsiębiorca podejmował dowolną produkcję (szczególnie brak ograniczeń prawnych) , nie ma też ograniczeń w sposobie i czasie likwidowania swojej firmy ozn. to pełną mobilność czynników produkcji;
- bierna rola rządu , który nie ingeruje w procesy gospodarcze a więc nie nakłada podatków oraz nie wspomaga producentów poprzez dotacje i subsydia;
- istnieje doskonała podzielność produktu tzn. może być sprzedawany w dowolnych ilościach;
- duża mobilność i podzielność czynników produkcji sprawia że czynniki mogą być przenoszone z jednej branży do drugiej;
- istnieje duża przejrzystość rynku polegająca na tym że każdy z uczestników rynku posiada pełną informację o sytuacji na rynku i informacje te uzyskuje za darmo;
    WNIOSKI!!!
1.Pojedyńczy producent nie wpływa na cenę która jest ceną równoważącą dany rynek , o producencie działającym na tego rodzaju rynku mówi się jako cenobiorca.
2.Każdy producent uważa iż po danej cenie równowagi może sprzedać każdą ilość swego towaru. Producent sądzi że popyt jest elastyczny i cena jest niezależna od ilości dostarczanych na rynek towarów.
Producent podejmując decyzję o działalności gospodarczej stara się uzyskać jak największe korzyści ze swej działalności. To wyraża się w następującym założeniu:
        maxTp = max[P•Q - TC•Q]        Tp – wielkość produkcji (zysk)
Podstawowym założeniem producenta na rynku konkurencji doskonałej jest następująca konkluzja:           P = AR = MR       P – cena;       Q – wielkość produkcji;

•Przychód całkowity TR – oznacza sumę pieniędzy jaką producent uzyskuje za sprzedane produkty      TR = Q•P
•Przychód przeciętny AR – zw. przychodem jednostkowym oznacza wielkość przychodu całkowitego dzielonego przez wielkość produkcji       
•Przychód marginalny MR – jest to przyrost przychodu całkowitego spowodowany przyrostem produkcji o jednostkę           
Decyzje przedsiębiorcy uwzględniające powyższą zależność są decyzjami firmy w krótkim okresie. Z powyższej tabeli można wyciągnąć następujące wnioski:
- wielkość popytu dla pojedyńczej firmy jest jednocześnie wielkością przychodu przeciętnego i marginalnego.
Aby ustalić jaka ilość produkcji zapewni przedsiębiorstwu maksymalny zysk przeanalizujmy krzywą kosztu całkowitego oraz linię przychodu całkowitego.
                

Wielkość przychodu całkowitego może być zilustrowana za pomocą prostej wychodzącej z początku układu i nachylonej pod kątem tg tego kąta równy jest cenie. Jeżeli więc cena maleje to zmniejsza się kąt nachylenia prostej TR do osi odciętych , jeśli wzrośnie cena danego produktu (kąt także zwiększy się).
Analizując zależności pomiędzy kosztem całkowitym oraz przychodem całkowitym możemy zauważyć zależności:
- możliwości uzyskania zysku zależą od położenia prostej TR , jeżeli TR>TC→TP>0 (ZYSK) jeżeli TR<TC→TP<0 (STRATA)
- punkty przecięcia krzywej TR z prostą TR tworzą przedział zapewniający przedsiębiorstwu zysk;
- maksymalny zysk TP lub maksymalną stratę uzyskuje firma tylko przy określonej wielkości produkcji spełnia warunek: P=MC  - koszt marginalny
Wykres patrz zeszyt!!!
•Decyzje producenta w długim okresie.
W długim okresie wszystkie czynniki produkcji mają charakter zmienny a więc firma może zmieniać wielkość zakładu produkcyjnego , opuścić branżę , wejść do niej (zależy czy są straty czy zyski ekonomiczne).
Rozpatrzymy sytuacje pojedynczego producenta którego decyzje zależą od zmian jego produktu. Załóżmy że w wyniku zmniejszenia popytu do wielkości D’ cena osiągnęła poziom punktu zamknięcia tej firmy.
WNIOSKI!!! wynikające z analizy wielkości produkcji przy której firma realizuje zysk maksymalny lub ponosi minimalną stratę:
- firma osiąga zysk gdy punkt przecięcia linii popytu (ceny P) z linią kosztu przeciętnego oraz z krzywą kosztu marginalnego , wówczas warunek ten zakłada zysk równy 0.;
- punkt przecięcia linii popytu z krzywą kosztu marginalnego , położony powyżej kosztu przeciętnego wyznacza poziom zysku większy od 0.;
- jeżeli cena rośnie to Cp zysk firmy zwiększa się lub maleje strata i odwrotnie;
- zysk całkowity równy 0 firma osiąga gdy linia popytu (P=MC) jest styczna do krzywej kosztu przeciętnego co następuje w minimum kosztu przeciętnego , przy czym zysk ten stanowi zysk ekonomiczny;
Przedsiębiorstwo może minimalizować stratę wówczas gdy wielkość produkcji spełnia warunek P=MC przy założeniu że P<AC;
•Długookresowe decyzje produkcyjne firmy w warunkach konkurencji doskonałej.
Firma w długim okresie może zmieniać swą wielkość a zatem i zmieniać wielkość produkcji , może opuścić daną branżę lub wejść do niej. Wszystkie koszty w długim okresie traktowane są jako koszty zmienne. Rozpatrzmy sytuacje pojedynczego producenta którego decyzje zależą od zmian ceny jego produktów.
•Przedsiębiorstwo w stanie długookresowej równowagi na rynku konkurencji doskonałej wybierze taką wielkość produkcji przy której nie osiąga maksymalnego zysku lecz zero zysku ekonomicznego UE – zero profit point. Długookresowa równowaga wystąpi w punktach w których długookresowy koszt przeciętny równy będzie cenie przy czym cena ta musi być równa najniższej wartości długookresowego kosztu przeciętnego. Wynika to z maksymalizacji zysku – cena musi być równa długookresowemu kosztowi marginalnemu , znaczy to że długookresowy koszt przeciętny AC musi być równy długookresowemu kosztowi marginalnemu MC , koszt krańcowy jest równy kosztowi przeciętnemu w jego punkcie minimum (punkt przecięcia kosztu krańcowego z przeciętnym).
    P=MC=AC=LMC=LAC=MR – warunek długookresowej równowagi przedsiębiorstwa.